Zwrot nadwyżki naliczonego podatku VAT (nad należnym), jak również zwrot VAT, powinien odbyć się w rozsądnym terminie, zgodnie z zasadą neutralności podatkowej. Jeśli dokonanie zwrotu w takim terminie nie jest możliwe, przedsiębiorcy należą się odsetki. Wykładania zaprezentowana w poprzednim zdaniu ma swoje uzasadnienie w istocie odsetek, bowiem stanowią one rekompensatę za straty finansowe wynikające z tego, że podatnik nie mógł dysponować własnymi pieniędzmi. Co ważne, nie jest to tylko mój pogląd, ale tak właśnie stwierdził  Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 6 lipca 2017 r. w sprawie C-254/16.

TSUE w tym przypadku postanowił odwołać się do jednej z najważniejszych zasad VAT i przypomniał, że warunki zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nie powinny naruszać neutralności podatkowej we wszystkich państwa UE. Inna sytuacja oznaczała by konieczność poniesienia przez podatnika ciężaru tej daniny. Stwierdził, że dlatego zwrot podatku VAT powinien odbywać się w rozsądnym terminie, a sam sposób tego zwrotu nie powinien pociągać za sobą żadnego ryzyka finansowego dla podatnika.

Co prawda rozstrzygnięcie trybunału dotyczyło węgierskiej sprawy, jednak jest ono niezwykle istotne również dla polskich .przedsiębiorców. Wystarczy bowiem przypomnieć, że zgodnie z prawem UE, sądy krajowe stosując prawo wewnętrzne, są zobowiązane tak dalece, jak to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu mającej zastosowanie dyrektywy UE, aby osiągnąć przewidziany w niej rezultat.

Sprawa dotyczyła przedsiębiorstwa, które złożyło wniosek o zwrot nadwyżki VAT. W następstwie organ podatkowy wszczął postępowanie kontrolne dotyczące prawidłowości wniosku. W trakcie postępowania organ podatkowy nałożył na firmę grzywny z powodu utrudniania przebiegu postępowania, co w ocenie organu, doprowadziło do wydłużenia postępowania. Następnie organ zwrócił firmie nadwyżkę VAT. Jednak w związku z tym, że przekroczony został termin zwrotu nadwyżki, przedsiębiorstwo zażądało zapłaty odsetek za zwłokę. Organ podatkowy odmówił wypłaty odsetek, uzasadniając, że zgodnie z przepisami krajowymi (tj. węgierskimi) termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego i ewentualnych odsetek powinien być obliczany od daty przekazania protokołu pokontrolnego, a ponadto stwierdził, że wydłużenie kontroli wynikało z winy podatnika.

Firma wniosła skargę do sądu twierdząc, że przepisy krajowe są sprzeczne z prawem Unii, w szczególności z zasadami proporcjonalności, pewności prawa i neutralności podatkowej. Skargę uzasadniła tym, że organ podatkowy w pierwszych tygodniach kontroli wymagał przekazania znacznych ilości danych wyznaczając tylko trzy dni robocze na ich dostarczenie, a cała kontrola trwała ponad dwa lata.

Węgierski sąd administracyjny i pracy złożył wniosek do trybunału w trybie zapytania prejudycjalnego.

W orzeczeniu dotyczącym tej sprawy TSUE potwierdził, że gdy przeprowadzana jest kontrola podatkowa to termin zwrotu może być przedłużony, ale zastrzegł, iż przedłużenie takie nie może „wykraczać poza to, co jest konieczne, by zakończyć procedurę kontroli”. Zwrócił również uwagę, że przepisy, które krótko przed upływem terminu zwrotu podatku naliczonego pozwalają znacznie ten proces wydłużyć, narażają podatnika na straty finansowe i dodatkowe obciążenia, gdyż podatnik nie wie kiedy będzie dysponować nalężącą mu się kwotą nadwyżki.

W związku z tym TSUE orzekł, że jeśli zwrot nadwyżki podatku VAT następuje po przekroczeniu rozsądnego terminu, to podatnikowi należą się odsetki, które powinny być liczone od dnia, w którym podatnik powinien otrzymać zwrot nadwyżki podatku naliczonego. Przy tym wskazał, że brak takich zasad byłby sprzeczny z wymogami art. 183 dyrektywy VAT. Powołał się także na swoje dotychczasowe orzecznictwo potwierdzające konieczność naliczania odsetek – tj. w sprawach C-107/10 oraz C-431/12).

W odniesieniu do przedmiotowej sprawy, węgierskie przepisy stanowią, że w przypadku kontroli wniosku o zwrot VAT i utrudniania kontroli przez podatnika (który za działanie takie może dostać grzywnę bądź być aresztowany) nakazują liczyć termin zwrotu od dnia przekazania protokołu kontroli. Jak wcześniej napisałem, na podatnika została nałożona taka grzywna, a organ podatkowy zwrócił mu VAT po ponad dwóch latach od momentu złożenia przez niego wniosek oraz odmówił wypłaty odsetek za zwłokę. Powołał się przy tym na przepis, z którego wynika, że odsetki nie są należne, jeżeli zwrot VAT jest uniemożliwiony na skutek braku staranności podatnika lub osoby zobowiązanej do udostępnienia niezbędnych informacji.

Trybunał stwierdził jednak, że nawet jeśli termin zwrotu nadwyżki VAT może zostać przeniesiony na datę przekazania protokołu kontroli, to pod warunkiem, że procedura ta nie skutkuje przedłużeniem owego terminu ponad to, co konieczne, aby zakończyć procedurę. Dodał, że w przedmiotowej sprawie należy ocenić jaką część czasu trwania kontroli podatkowej można przypisać zachowaniu podatnika, który utrudniał postępowania kontrolne, a jaka część postępowania wynika z opieszałości organu podatkowego. Bowiem jak wskazują normy prawa UE, zwrot nadwyżki podatku naliczonego powinien nastąpić w rozsądnym terminie, a jeśli nie ma to miejsce, straty finansowe powstałe w ten sposób na szkodę podatnika powinny zostać zrekompensowane poprzez zapłatę odsetek za zwłokę.

Jak wspomniałem wyżej, wyrok ten ma znaczenie także dla polskich podatników, bo zgodnie z prawem UE, sądy krajowe stosując prawo wewnętrzne, są zobowiązane tak dalece, jak to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu mającej zastosowanie dyrektywy UE, aby osiągnąć przewidziany w niej rezultat.

W sytuacji bezzasadnie przedłużającego się zwrotu podatku VAT, wyrok ten może okazać się bardzo pomocny. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy o VAT, termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego może być wydłużony w sytuacji, gdy urząd skarbowy musi zweryfikować zasadność wniosku o zwrot.

Podstawowy termin zwrotu nadwyżki podatku należnego wynosi 60 dni od dnia złożenia deklaracji.

Dodatkowo przepisy przewidują, także krótszy termin (termin skrócony) zwrotu nadwyżki wynoszący 25 dni od dnia złożenia deklaracji, jednak podatnik ma prawo starać się o zwrot w tym terminie tylko pod warunkiem, że wszystkie faktury wykazane w deklaracji są opłacone.

Istnieje również dłuższy termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego (termin przedłużony), wynoszący aż 180 dni od dnia złożenia deklaracji. Urząd skarbowy ma prawo do zwrotu VAT w takim terminie, jeśli podatnik za dany okres rozliczeniowy nie wykazał żadnej sprzedaży (nawet nieopodatkowanej), a jedynie zakupy.

podatkowcy.pl