Od 1 marca nawet do 25 lat za puste faktury
Ustawa z 10.02.2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 244) wprowadza bardzo poważne zaostrzenie kar za wystawianie oraz posługiwanie się pustymi fakturami, włącznie z zagrożeniem karą 25 lat pozbawienia wolności.
Wspomniana ustawa dodaje do Kodeksu karnego szczególną postać tzw. fałszu materialnego dokumentu w postaci faktury. Zgodnie z treścią paragrafu 1 art. 270a: Kto w celu użycia za autentyczną, podrabia lub przerabia fakturę w zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym lub takiej faktury jako autentycznej używa, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Typ kwalifikowany przestępstwa został określony w paragrafie 2 przepisu. W przypadku gdy sprawca dopuszcza się ww. czynu wobec faktur których wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. O karach w przypadku mniejszej wagi mówi paragraf 3 przepisu, w razie popełnienia takich czynów organ będzie mógł orzec grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
W tym miejscu należy wyjaśnić pojęcia mienia znacznej wartości i mienia wielkiej wartości. Mienie znacznej wartości, zgodnie z treścią art. 115 §5 kodeksu karnego, jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200 000 złotych, zaś art. 115 §6 kodeksu karnego objaśnia iż: Mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 1 000 000 złotych.
Zatem wspomniana pięciokrotność mienia wielkiej wartości to 5 000 000 zł.
W przypadku art. 270a, w aspekcie podrabiania lub przerabiania faktury istotne dla sprawy będą dane co do „okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej (…)”, zatem ważniejsza będzie np. kwota samego VAT czy kwestia bezprawnego zaliczenia wydatków do kosztów, a nie kwota należności ogółem na fakturze.
W przypadku kwalifikowanego typu przestępstwa decydują jednak kwoty należności ogółem na fakturze lub na fakturach łącznie.
Drugą kwestią jest tzw. fałsz intelektualny. Nowy art. 271a odnosi się do wystawiania i używania faktur których wartość lub łączna wartość jest znaczna (powyżej 200 000 zł), poświadczając nieprawdę co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Typ kwalifikowany przestępstwa w tym przepisie także dotyczy mienia wielkiej wartości i został zawarty w paragrafie 2: Jeżeli sprawca dopuszcza się ww. czynu wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. Tak jak we wcześniejszym przepisie również tutaj przypadki mniejszej wagi podlegają mniejszej sankcji, tj. karze pozbawienia wolności do lat 3 – zostało to określone w paragrafie 3 przepisu.
Analizę art. 271a należy zacząć od wyjaśnienia kwestii przywołanej w treści tego przepisu poświadczenia nieprawdy. W sferze VAT może wiązać się z tym wiele różnych zjawisk, tj. umieszczenie na fakturze fałszywych danych w odniesieniu do podmiotu biorącego udział w transakcji, przedmiotu transakcji – i nie chodzi tu wcale o fikcyjną sprzedaż, może być także zawyżenie lub zaniżenie ilości towaru; a także wskazanie nieprawdziwych danych dotyczących terminu sprzedaży.
Penalizacja przestępstwa na podstawie art. 271a powiązano z ogólną wartością kwoty należności ogółem, którą zawiera faktura lub faktury, a nie z kwotą uszczuplenia należności publicznoprawnej.
Wspomnianą w tytule karę pozbawienia wolności do 25 lat wprowadza art. 277a ustawy. Zgodnie z paragrafem 1:
Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 270a § 1 albo art. 271a § 1 wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż dziesięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności. Paragraf 2 określa, że w wypadku czynów mniejszej wagi, sprawca tych czynów będzie podlegał karze pozbawienia wolności do lat 5.
Warto przypomnieć iż dziesięciokrotność mienia wielkiej wartości to 10 000 000 zł.
Ten typ czynu w założeniu ma uderzać w członków największych zorganizowanych grup przestępczych, powodujących najpoważniejsze negatywne konsekwencje budżetowe.
Przewidziano także możliwość wymierzenia grzywny orzeczonej obok kary pozbawienia wolności w wysokości do 3000 stawek dziennych, w przypadku skazania za przestępstwo określone w opisanych wyżej przepisach. Są to dalej idące powiązania majątkowe za wyrządzoną przez sprawców szkodę określoną w art. 277b ustawy.
Zgodnie z art. 33 kodeksu karnego grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając ilość liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2.000 złotych.
Przepisy art. 277c, a także powiązane z nimi przepisy art. 277d, zostały napisane w celu rozbicia solidarności grup przestępczych, działających w celu dokonywania wyłudzeń. W przepisach tych przewidziano możliwość zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary czy też odstąpienia od wymierzenia kary w odniesieniu do osób, które zdecydują się na wyrażenie tzw. czynnego żalu albo na naprawienie wyrządzonej szkody.
Paragraf 1 art. 277c dotyczy sytuacji kiedy sprawca przestępstwa określonego w art. 270a § 1 lub 2 lub art. 271a § 1 lub 2 sam poinformuje organ o przestępstwie i ujawni wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, a także wskaże czyny pozostające w związku z popełnionym przez niego przestępstwem i ich sprawców, zanim organ ten o nich się dowiedział, wtedy też Sąd na wniosek prokuratora może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Zgodnie z treścią paragrafu 2 przepisu: Sąd na wniosek prokuratora może odstąpić od wymierzenia kary wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 270a § 1, 2 lub 3, art. 271a § 1, 2 lub 3 lub art. 277a § 2, który, oprócz spełnienia wyżej określonych warunków, zwrócił korzyść majątkową osiągniętą z popełnienia tego przestępstwa w całości albo w istotnej części.
Także i sprawca przestępstwa określonego w art. 277a § 1, który, oprócz spełnienia wyżej określonych warunków, zwrócił korzyść majątkową osiągniętą z popełnienia tego przestępstwa w całości albo w istotnej części może liczyć na zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Na podstawie art. 277d, przepisy art. 277c § 1 i 3 stosuje się odpowiednio do sprawcy, który po wszczęciu postępowania ujawnił organowi wszystkie jemu znane, a nieznane dotychczas temu organowi istotne okoliczności przestępstwa, a także wskazał czyny pozostające w związku z popełnionym przez niego przestępstwem i ich sprawców.
Na gruncie procesowym, najpoważniejsze typy czynów zabronionych wprowadzone nowelizacją zostały uwzględnione w katalogu przestępstw, co do których jest możliwe zarządzenie procesowej kontroli i utrwalania treści rozmów telefonicznych oraz do określonych w odpowiednich ustawach katalogów przewidujących przeprowadzanie czynności operacyjno-rozpoznawczych przez Policję, Centralne Biuro Antykorupcyjne, organy Kontroli Skarbowej, Straży Granicznej i Żandarmerii Wojskowej. Rozwiązanie takie ma zwiększyć skuteczność wykrywania i ścigania wyłudzeń podatkowych.